Μετά από περισσότερα από 35 χρόνια υπηρεσίας στη δημόσια εκπαίδευση,
σήμερα έκανα το τελευταίο μου μάθημα. Συνταξιοδοτούμαι. Δεν είχα σκοπό
να το κάνω, αλλά με αναγκάζουν οι καταστάσεις, ας το πούμε έτσι. Θα
μπορούσα να πω ότι η αιτία είστε εσείς, αλλά θα ήταν αρκετά απλό και
επιπλέον θα βρίσκατε αρκετούς λόγους για να δικαιολογηθείτε, καθώς δεν
αντιλαμβάνεστε καθόλου όσα συμβαίνουν στο χώρο της εκπαίδευσης. Είστε
εσείς που υποβάλλετε τη δημόσια εκπαίδευση σε μία σταδιακή υποβάθμιση
και οδηγείτε τους εκπαιδευτικούς στο να υιοθετήσουν αμυντική στάση, κάτι
που δεν θα είχε νόημα σε μία χώρα που πίστευε ότι στην εκπαίδευση
βρίσκεται το μέλλον των πολιτών της και όχι οι μελλοντικοί καταναλωτές.
Έκανα το τελευταίο μου μάθημα και ήδη μου λείπουν οι μαθητές μου και οι
συνάδελφοί μου. Ανάμεσα στις ευκαιρίες που μου δόθηκαν ξεκινώντας τον
εργασιακό μου βίο διάλεξα αυτή που ήταν πιο κοντά στις επιθυμίες μου και
τα όνειρα που είχα όντας νέος. Βρέθηκα σε έναν κόσμο όπου η συνεργασία
μου προκαλούσε μεγαλύτερη ικανοποίηση από τον ανταγωνισμό. Ομολογώ ότι
ποτέ δεν επιθύμησα να είμαι ανταγωνιστικός, αλλά κατάλληλος, δεν
προσπάθησα να είμαι ο καλύτερος αλλά καλύτερος, για να επιτύχω αυτό που
κατά βάθος όλοι αναζητούν περισσότερο από χρηματικές ανταμοιβές ή
βραβεία και διακρίσεις, την ικανοποίηση να μπορούμε να κάνουμε αυτό που
μας ικανοποιεί, μας αρέσει, μας κάνει να αισθανόμαστε χρήσιμοι και
σημαντικοί. Δεν νιώθω ντροπή επειδή ήμουν δάσκαλος ή δημόσιος υπάλληλος,
το αντίθετο, αισθάνομαι υπερήφανος. Αυτή η υπερηφάνεια, κα Figar, δεν
οφείλεται στα προνόμια στα οποία αναφέρεται κάποιος συνεργάτης σας στην
κυβέρνηση. Πριν ένα χρόνο, όταν προκαλέσατε τις μεγαλύτερες περικοπές
που υπέστη η δημόσια εκπαίδευση της Μαδρίτης, ο κος Beteta δήλωσε ότι
ήταν μία προσπάθεια να μπει ένα τέλος στα προνόμια, ότι δουλεύουμε λίγο,
ότι οφείλουμε να αποδεχτούμε τις περικοπές για το συμφέρον των
υπολοίπων, κλπ.
Δεν αντιλαμβάνεστε τίποτα.
Το μεγαλύτερο προνόμιο ενός δασκάλου είναι που επικοινωνεί με τους
μαθητές του, τους μεταφέρει τον πολιτισμό του, τους δίνει το καλύτερο
εαυτό του, υπηρετεί με εντιμότητα ένα από τα παλαιότερα επαγγέλματα του
κόσμου. Η στιγμή που ένα ανθρωποειδές προσπάθησε να εκπαιδεύσει ένα
άλλο, να του μεταδώσει πολιτισμό αποτελεί το σημείο καμπής για την
εξέλιξή στο ανθρώπινο είδος. Εσείς δεν το βλέπετε έτσι. Δε γνωρίζετε
και, πράγμα που είναι και το χειρότερο, δε μπορείτε να το αντιληφθείτε,
αυτό που αισθάνεται ο δάσκαλος όταν κάποιοι μαθητές συνεχίζουν να
σχολιάζουν το θέμα που συζήτησαν στην τάξη μετά τη λήξη του μαθήματος,
επειδή τους έχει διεγείρει το ενδιαφέρον. Δεν αντιλαμβάνεστε την αίσθηση
που προκαλεί σε ένα δάσκαλο η ερευνητική ματιά ενός μαθητή που
σκέφτεται και προσπαθεί να καταλάβει αυτό που του έχει παρουσιαστεί, που
ανακαλύπτει από μόνος του κάτι σχετικό με τον ίδιο ή με τον κόσμο που
τον περιβάλλει.
Μιλάτε μόνο για τον πολιτισμό της προσπάθειας: θα ήταν πιο χρήσιμο να
προσπαθούσατε περισσότερο για τον πολιτισμό! Σας απασχολεί μόνο να
επιλέγετε μαθητές για την επίτευξη του πολύ παράξενου για μένα στόχου
που λέγεται ‘αριστεία’. Η αριστεία σας μου θυμίζει άλλες εποχές, ελπίζω
οριστικά περασμένες. Επιθυμείτε να επιλέγετε άριστους ανταγωνιστικούς
ηγέτες που θα καταφέρουν να αποσπάσουν από τις θυσίες των άλλων πολιτών
την απαραίτητη αποδοτικότητα ώστε η χώρα να γίνεται συνέχεια περισσότερο
ανταγωνιστική σε αυτή την βάρβαρη οικονομία της αγοράς. Υποκρίνεστε ότι
προετοιμάζετε τους πολίτες για την αγορά και όχι για τη ζωή. Δε σας
ενδιαφέρει τίποτα περισσότερο από το να τους ταξινομήσετε με διαδικασίες
επιλογής και να τους προσφέρετε στην αγορά για να αποδώσουν το μέγιστο
κέρδος. Θα είναι πολύ λίγοι αυτοί που θα ξεχωρίσουν, ‘οι άριστοι’,
κάποιοι περισσότεροι που θα χειρίζονται τα μέσα παραγωγής και θα
αποτελέσουν μία μεσαία τάξη και η πλειοψηφία θα αποτελέσει το εργατικό
χέρι που θα γίνεται περισσότερο ανταγωνιστικό όσο περισσότερο
χειραγωγημένο είναι. Με τέτοιους στόχους οι οικονομικοί οργανισμοί, και
όχι οι πολιτισμικοί, δημοσιεύουν στοιχεία, όπως αυτά της PISA και τα
χρησιμοποιούν για να κατατάξουν τις χώρες με κριτήρια κάποιους
εκπαιδευτικούς στόχους που έχουν διατυπώσει βάσει των συμφερόντων τους.
Κι εσείς με τη σειρά σας χρησιμοποιείτε αυτά τα στοιχεία για να
επιτεθείτε σε ένα σύστημα που εκτός των άλλων έχει μορφώσει την καλύτερη
γενιά στην ιστορία της Ισπανίας, ικανή να στελεχώσει οποιοδήποτε τομέα,
ακόμα και θέσεις σχετικές με την οικονομία: την εργασία και τη
δημιουργικότητα. Πολλοί πτυχιούχοι είναι αναγκασμένοι να μεταναστεύσουν
σε άλλες χώρες. Δεν σας ενδιαφέρουν πολίτες μορφωμένοι και με κριτική
σκέψη, αλλά αποτελεσματικοί υπάλληλοι. Η παιδεία είναι δικαίωμα και όχι
επένδυση. Αλλά αυτό εσείς δεν το καταλαβαίνετε.
Οι άνισες ευκαιρίες αρχίζουν από τον τόπο και την οικογένεια στην οποία
κάποιος γεννιέται. Είναι πολύ δύσκολο οι έφηβοι που προέρχονται από
χαμηλά κοινωνικά στρώματα να επιτύχουν υψηλούς στόχους, καθώς το σημείο
αφετηρίας τους βρίσκεται πολύ μακριά από αυτούς. Γι αυτό είναι
απαραίτητο να καταβάλουμε τη μεγαλύτερη προσπάθεια προς χάρη της
ισορροπίας και όχι της επιλογής.
Υπάρχουν και άλλοι στοιχεία που δεν αξιολογούνται από τις
ανταγωνιστικές διαδικασίες. Έχετε ασχοληθεί με τη δουλειά που γίνεται
στα δημόσια σχολεία και που αφορά στην ενσωμάτωση μεγάλου ποσοστού των
μεταναστών που φτάνουν στη χώρα μας; Γνωρίζετε ότι περισσότερο από το
90ο/ο του πληθυσμού του περιθωρίου βγαίνει από αυτό χάρη στην προσπάθεια
πολλών δασκάλων που με επίμονη δουλειά, σχεδόν χωρίς καμιά υποστήριξη ή
αναγνώριση, εξομαλύνουν την αντίθεση μεταξύ των δικαιωμάτων όσων είναι
περισσότερο ενταγμένοι και όσων προσπαθούν να ενταχθούν; Γνωρίζετε πόσο
δύσκολο είναι να κατορθώσεις να δώσεις ελπίδα σε νέους που προέρχονται
από καταστάσεις που θα σας προκαλούσαν τρόμο αν τις γνωρίζατε; Γνωρίζετε
την κατάσταση στην περιφέρεια των μεγάλων πόλεων όπου η μόνη ελπίδα για
τους νέους για να ξεφύγουν από τη μιζέρια είναι το πολιτιστικό κέντρο
της γειτονιάς τους;
Τα δημόσια σχολεία ήταν κέντρα πολιτισμού με δασκάλους που διέτρεχαν όλες τις περιοχές της παγκόσμιας γνώσης.
Αν υποθέσουμε ότι επιθυμείτε να μετατρέψετε το Πανεπιστήμιο σε χώρο
παροχής εξειδικευμένης εκπαίδευσης για την απόκτηση δεξιοτήτων
απαραίτητων για την αγορά και τα σχολεία της δευτεροβάθμιας σε
οργανισμούς επιλογής προσωπικού, πού θα εκχωρήσετε το δικαίωμα της
παροχής ουσιαστικής, σφαιρικής μόρφωσης για όλους τους πολίτες;
Επαναλαμβάνω, η μόρφωση είναι δικαίωμα και όχι επένδυση. Έχει πει ένας
ποιητής και δάσκαλος ότι ‘κάθε ανόητος μπερδεύει την αξία με την τιμή’.
Πράγματι οι δάσκαλοι είμαστε προνομιούχοι, νιώθουμε πιο ευτυχισμένοι με
το να μοιραζόμαστε από το να ανταγωνιζόμαστε. Αλλά εσείς ποτέ δε θα
καταλάβετε άλλο κίνητρο από τον ανταγωνισμό και την οικονομική
αποτελεσματικότητα και ούτε που θα σκεφτείτε ότι υπάρχουν άνθρωποι που
οι επιθυμίες τους και τα κίνητρά τους είναι διαφορετικά από τα δικά σας.
Δε θα αποφάσιζα να συνταξιοδοτηθώ αν τα πράγματα ήταν όπως πριν από
κάποια χρόνια. Αισθανόμουν πια φόβο ότι θα χάσω το κέφι μου και ότι θα
εξαντληθώ μέχρι να απαρνηθώ το επάγγελμα που με έκανε τόσο ευτυχισμένο.
Δε φεύγω επειδή θέλω να αφήσω τους αγαπημένους μου μαθητές ή τους
συναδέλφους μου με τους οποίους απολαμβάνουμε αμοιβαία εκτίμηση.
Καταλαβαίνετε ότι κάποιος επιδιώκει πρωτίστως το συναίσθημα από το
προνόμιο; Εσείς μας υποτιμάτε διαρκώς και είναι δύσκολο να αντέξουμε
αυτό που θα φέρει η ‘ανταγωνιστικότητά’ σας.
Σήμερα είπα στους μαθητές μου ότι υπάρχει η πιθανότητα να τους πάρουν
τα χρήματα ή τα καταναλωτικά αγαθά, αλλά ποτέ δε θα μπορέσουν να τους
κλέψουν τη γνώση, την κουλτούρα τους, ούτε και να τους τις περικόψουν.
Τους ενθάρρυνα να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους. Τους ευχήθηκα καλή
επιτυχία για να επιτύχουν να εργαστούν ή να αναπτύξουν ένα επάγγελμα που
τους ευχαριστεί και τους κάνει περισσότερο ευτυχείς. Να εργάζονται και
να συνεργάζονται με ευγενή άμιλλα και όχι ανταγωνιστικά. Τότε θα
απολαύσουν περισσότερα και θα αποζημιωθούν καλύτερα, όπως έχω
διαπιστώσει επικοινωνώντας με δύο γενιές πολιτών, που ήταν μαθητές μου.
Σήμερα έκανα το τελευταίο μου μάθημα, αλλά φοβάμαι ότι εσείς δεν έχετε καταλάβει τίποτα.
Carlos Pulido Bordallo
Μαδρίτη, 28-11-2012
pekp.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου