Το βιβλίο του ιστορικού Μαρκ Μαζάουερ, «Θεσσαλονίκη: η πόλη των φαντασμάτων», εμβληματικό στο είδος του και γραμμένο αγγλικά στο πρωτότυπο, ήταν βέβαιο ότι θα άνοιγε τον δρόμο στη μυθιστορηματική αξιοποίηση ενός ιστορικά πολύ ελκυστικού υλικού.
Είναι όμως ενδιαφέρον ότι ο άνθρωπος που αξιοποίησε το θέμα πρώτος, στον αγγλόφωνο κόσμο, είναι η Βικτόρια Χίσλοπ. Από τη μια μεριά μπορεί κανείς να το θεωρήσει φυσικό, καθώς έρχεται πολύ συχνά στην Ελλάδα και έχει γράψει ήδη το περίφημο «Νησί», για τη Σπιναλόγκα της Κρήτης.
Από την άλλη είναι εντυπωσιακό ότι αυτό το κορίτσι που πριν γίνει συγγραφέας έγραφε ανάλαφρα άρθρα για περιοδικά, ή δούλευε σε εταιρείες δημοσίων σχέσεων, θέλει να καταπιάνεται με όλο και πιο δύσκολα θέματα.
Το «Νησί» ακολούθησε ο «Γυρισμός», ένα μυθιστόρημα με φόντο τη Γρανάδα του Ισπανικού Εμφυλίου, για τον οποίο ευθαρσώς μας είπε κάποτε ότι δεν ήξερε σχεδόν τίποτα, πριν κάτσει να διαβάσει για να τον αξιοποιήσει μυθιστορηματικά.
Κάτι ανάλογο έγινε και με το «Νήμα», το τρίτο της μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε χθες και έχει φόντο τη Θεσσαλονίκη του 20ού αιώνα, από την πυρκαγιά του 1917 και την ανταλλαγή των πληθυσμών μέχρι την αντίσταση στην Κατοχή και τον Εμφύλιο. Ούτε γι' αυτά ήξερε πολλά πράγματα. «Βρέθηκα στο Αριστοτέλειο», λέει στα «ΝΕΑ», «για να κάνω μία ομιλία. Μου έκαναν εντύπωση οι τοίχοι που ήταν γεμάτοι γκραφίτι - κάτι τέτοιο στην Αγγλία είναι αδύνατον να συμβεί -, που τα είδα ως ένα είδος έκφρασης - κυρίως θυμού. Εντυπωσιάστηκα όμως πολύ περισσότερο από την ίδια την πόλη, που την περπάτησα την επόμενη μέρα, και έφυγα γεμάτη ερωτηματικά: μιναρέδες χωρίς μουσουλμάνους, μνημείο Ολοκαυτώματος των Εβραίων στην Πλατεία Ελευθερίας. Γύρισα στο Λονδίνο και αποφάσισα να διαβάσω. Πρώτα το βιβλίο του Μαζάουερ, κατόπιν και άλλα βιβλία. Είδα και την ιστορία της ανταλλαγής των πληθυσμών. Στην Αγγλία δεν έχουμε μιλήσει ποτέ γι' αυτό. Δεν είναι κάτι που μαθαίνεις στο σχολείο. Τριάντα χρόνια ερχόμουν στην Ελλάδα και δεν ήξερα καθόλου για αυτήν την πτυχή της ελληνικής ιστορίας.
Οταν άρχισα να γράφω, νόμιζα ότι θα επικεντρωθώ ακριβώς στην ανταλλαγή των πληθυσμών. Σκεφτόμουν ότι πρέπει να ήταν συγκλονιστικές οι αλλαγές που συνέβησαν στον πληθυσμό, τόσο σε αυτούς που έμειναν όσο και σε αυτούς που ήρθαν. Συνέχισα όμως να διαβάζω. Για τον πόλεμο στην Ελλάδα και την Αντίσταση. Για την πείνα. Δεν ήξερα ότι οι Γερμανοί είχαν πάρει τα πάντα, λεηλατώντας τον χρυσό αλλά και τα αποθέματα τροφής. Δεν ήξερα ότι οι άνθρωποι πέθαιναν στον δρόμο από την πείνα. Και δεν ήξεραν ούτε οι Αγγλοι αναγνώστες. Το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν από έναν μήνα στη Βρετανία και οι περισσότεροι δηλώνουν εντυπωσιασμένοι ακριβώς από αυτήν τη λεηλασία της Ελλάδας από τους Ναζί».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου