Έρχεται ο Κουβανός τουρίστας: Η Αβάνα χαλαρώνει τους περιορισμούς

Η κρατική τηλεόραση της Κούβας ανακοινώνει ότι το νησί θα σταματήσει να είναι μια de facto φυλακή για τους κατοίκους του. Από τις 14 Ιανουαρίου οι Κουβανοί με το διαβατήριό τους και μόνο θα μπορούν να ταξιδεύουν όσο επιθυμούν. Αυτό είναι ένα ακόμα από τα μεταρρυθμιστικά μέτρα που έχει πάρει ο πρόεδρος της Κούβας Ραούλ Κάστρο από τότε που διαδέχτηκε στην εξουσία τον αδερφό του, Φιντέλ Κάστρο το 2008. Ο κ. Κάστρο έχει θέσει σε εφαρμογή ένα προσεκτικό, σταδιακό σχέδιο φιλελεύθερης μεταρρύθμισης.

Ο Φιντέλ έθεσε για πρώτη φορά τον περιορισμό στην έξοδο των κουβανών από τη χώρα το 1959. Το έκανε τότε, για να αποτρέψει τη διαφυγή ατόμων που συνδέονται με τη δικτατορία του Φουλχένσιο Μπατίστα, ο οποίος είχε μόλις εκδιωχθεί από τη χώρα.

Επισημοποίησε τους περιορισμούς 2 χρόνια αργότερα, εν μέρει για να περιορίσει τη διαρροή κουβανών προς τις ΗΠΑ και ειδικότερα τη διαρροή των μεγάλων μυαλών. Αυτοί που έφευγαν από την Κούβα για πάνω από 60 μέρες θεωρούνταν λιποτάκτες που είχαν εγκαταλείψει την πατρίδα τους! Όλα τους τα περιουσιακά στοιχεία μπορούσαν να κατασχεθούν από το κράτος. Όμως πολλές οικογένειες φρόντιζαν να αφήνουν τουλάχιστον ένα συγγενή πίσω έτσι ώστε να διασφαλίζονται οι τίτλοι ιδιοκτησίας.

Στη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών η μετανάστευση μετατράπηκε σε απαγορευμένο καρπό και μορφή διαμαρτυρίας προς το καθεστώς.

Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε

Ο Ραούλ, που διαδέχθηκε τον αυστηρά προσηλωμένο στον κουβανέζικο κομμουνισμό Φιντέλ, άρχισε αμέσως μόλις πήρε την εξουσία να χαλαρώνει τους περιορισμούς και τα εμπάργκο κάτω από τα οποία ζούσαν οι κουβανοί. "Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε" ήταν το δίλημμα που έθεσε στη Βουλή το Δεκέμβριο του 2010, όταν την ίδια στιγμή αναγνώριζε ότι η παλαιά φρουρά ηγετών βρίσκεται πλέον στην «έξοδο».

Από τότε ξεκίνησε ένα πενταετές πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για την αναδιάρθρωση της οικονομίας. Έχουν αρχίσει να δημιουργούνται μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις και να νομιμοποιούνται πωλήσεις κατοικιών, σε μια προσπάθεια για αύξηση των φορολογικών εσόδων και μείωσης των δημόσιων υπαλλήλων. Οι κάτοικοι του νησιού μπορούν τώρα να ταξιδεύουν, να αγοράζουν ιδιόκτητα σπίτια και μικρές επιχειρήσεις όπως εστιατόρια. Μουσική και ταινίες από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ πωλούνται με μανία στις υπαίθριες αγορές του νησιού.

Η δυσκίνητη υποχρέωση θεώρησης εξόδου έκανε τη ζωή δύσκολη για τους Κουβανούς των οποίων τα επιχειρηματικά συμφέροντα έδωσαν ακόμη ένα λόγο για να επισκεφθούν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο κ. Κάστρο φαίνεται να έχει αποφασίσει ότι η διατήρηση του χρήματος είναι πιο σημαντική από το να επιβάλει τη συνεχή συμμετοχή στην επανάσταση. Οι νέοι κανονισμοί ορίζουν ότι «λιποτάκτες» οι οποίοι έφυγαν από την Κούβα εδώ και πολύ καιρό μπορούν και πάλι να επιστρέψουν και να ζήσουν εκεί. Επίσης, θα επιτρέπεται στους πολίτες να περάσουν έως και δύο χρόνια στο εξωτερικό, χωρίς να διακινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους.

Ο νέος νόμος θα δώσει επίσης στην κυβέρνηση το περιθώριο να ελέγχει ποιος μπαινοβγαίνει στην Κούβα . Τα ταξίδια στο εξωτερικό απαιτούν διαβατήριο, και η κυβέρνηση θα τα εκδίδει πιθανότατα επιλεκτικά. Οι άνθρωποι που θεωρούνται ζωτικής σημασίας, όπως οι γιατροί και οι εκπαιδευτικοί, μάλλον θα πρέπει να περιμένουν αρκετά χρόνια μέχρι να πάρουν ένα.

Όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις βέβαια γίνονται με αργό ρυθμό. Επιπλέον ο χρόνιος απόλυτος αποκλεισμός του νησιού από το δυτικό μοντέλο και ειδικότερα από τις ΗΠΑ προκάλεσαν τη διάλυση της αγροτικής παραγωγής με τις τιμές να έχουν εκτιναχθεί στα ύψη.Ο απόλυτος έλεγχος από το κράτος έφτασε την οικονομία της χώρας σε αδιέξοδο και το σοσιαλιστικό μοντέλο που είχε οραματιστεί ο Φιντέλ κατέρρευσε. Συνέπεια αυτών των 50 χρόνων αποκλεισμού είναι η φτώχεια του λαού και η πείνα, ένα πρόβλημα που χρειάζεται χρόνο για να αντιμετωπιστεί.

Η απόφαση αυτή του προέδρου της Κούβας δημιουργεί πονοκέφαλο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η τρέχουσα πολιτική ήταν να χορηγείται άσυλο στους Κουβανούς μόλις πατήσουν το πόδι τους στην Αμερική, με τη δικαιολογία ότι είναι πολιτικοί πρόσφυγες από ένα καταπιεστικό καθεστώς. Αν ο κ. Κάστρο ανοίξει εντελώς τις πύλες δε θα υπάρχει δικαιολογία να μεταχειρίζονται τους κουβανούς διαφορετικά από τους μετανάστες από το Μεξικό και την Κεντρική Αμερική, τους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν τόσο σκληρά για να κρατήσουν έξω.